به طور کلی حسابداری زبانی است که راجع به موقعیت مالی یک سازمان اطلاعاتی را فراهم میکند، همچنین سیستمی است که در آن فرایند هایی مانند جمعآوری اطلاعات، طبقهبندی دادهها، ثبت و تهیه گزارشات مربوط به آنها انجام میشود تا مدیران و تصمیمگیرندگان نهایی بتوانند از این داده ها استفاده کنند.
حسابداری در بازار کار
اصولی ترین روش برای یادگیری حسابداری روش تئوری است؛ رشته حسابداری یکی از رشته های مشترک در سه رشته علوم تجربی، ریاضی و علوم انسانی است و ریاضی از مهمترین درس های آن می باشد، پس هر فردی که به ریاضیات علاقه داشته باشد میتواند از این سه رشته وارد حسابداری شود و مدرک دانشگاهی آن را کسب کند. این رشته در هر سه مقطع کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری امکان ادامه تحصیل وجود دارد.
همچنین می توان گفت در واقعی یکی از شغل های پر درآمد این روزها حسابداری است و تحصیل در رشته حسابداری مساوی است با آینده ای با حقوق و درآمد بالای پنج میلیون تومان که بنا بر میزان تلاش و جایگاه شغلی فرد، این میزان به مبالغی بالاتر نیز می رسد.
شاغلال حسابداری می توانند بر دو نوع فعالیت کنند یکی حسابداری داخلی، که حسابرسان شرکت موظف هستند داده های مربوط به شرکت را جمع آوری کنند و پس از تحلیل و طبقهبندی آنها گزارشات مربوطه را به صورت ماهانه و سالانه به مدیر شرکت و یا سازمان های دیگر ارائه دهند. در این بخش حسابداران فرایند مالی داخلی شرکت را بررسی میکنند و رابط بین هیات مدیره و بخشهای دیگر شرکت هستند. دیگر فعالیت آن حسابداری مستقل است که در آن سازمان های مختلف برای کاهش هزینه مربوط به حسابداری، امور مالی خود را به شرکتهای حسابرسی می سپارند. شرکتهای حسابرسی دادهها را تحلیل و بررسی میکنند و پس از انجام محاسبات مربوطه گزارشات خود را به سهامداران و مدیران شرکت ارائه می کنند. همچنین در این بخش حسابدارن مستقل بین صاحبان و هیات مدیره ارتباط برقرار میکنند.
انواع حسابداری
حسابداری صنعتی (Cost Accounting)
حسابداری صنعتی معمولا با نام حسابداری بهای تمام شده شناخته می شود، که وظیفه اصلی آن محاسبه و برآورد بهای تمام شده محصولات تولید شده شرکت می باشد.
آنچه که در حسابداری صنعتی مورد اهمیت است مدیریت هزینه ها و کاهش آن تا سطح معقول با هدف افزایش سود شرکت می باشد.
می توان به این صورت بیان کرد که حسابداری صنعتی در خدمت تولید است. در این نوع حسابداری مرحله به مرحله، سفارش به سفارش و عدد به عدد، تمام موارد با دقت ثبت و ضبط می شود تا در نهایت بتوان یک اطلاعات آماری و عددی از کل فرایند تولید به دست آورد.
معمولا تصور میشود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانه ها و صنایع تولیدی می باشد ولی سایر موسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از روش های حسابداری بهای تمام شده در بانکها، شرکتهای بیمه، شرکتهای هواپیمایی، دانشگاهها و بیمارستانها و…در جهت کارایی بیشتر استفاده می شود.
حسابداری مالیاتی (Tax Accounting)
حسابداری مالیاتی شامل برنامه ریزی های مالیاتی و تهیه اظهارنامه مالیاتی طبق قوانین اساسنامه های مربوط به مالیات است. حسابداری مالیاتی به مشتریان کمک می کند تا امور مربوط به مالیات را طبق قوانین و مقررات مالیاتی مدیریت کنند و هدف این نوع حسابداری بررسی وجوه ورودی و خروجی مرتبط با افراد و نهادهاست.
این نوع حسابداری شامل تعیین و محاسبه مالیات بر درآمد، انواع دیگر مالیات ها، پرداخت به موقع آنها به سازمان امور مالیاتی، همچنین خدمات مالیاتی دیگر مانند راه های به حداقل رساندن مالیات به صورت قانونی و سایر موارد مرتبط با مالیات است.
بنابراین حسابداران مالیاتی صورتهای مالی تهیه شده تحت اصول حسابداری مالی را تنظیم میکنند تا تفاوت آن را با قوانین مقرر شده در قوانین مالیاتی محاسبه کنند، سپس اطلاعات توسط متخصصین مالیات برای برآورد مسئولیت مالیاتی یک شرکت و برای اهداف برنامهریزی شده مالیاتی استفاده میشود.
مشاور مالیاتی علاوه بر اشراف به امور حسابداری معمول، از اشراف لازم به مجموعه قوانین مالیاتی خاصه قانون مالیات های مستقیم موارد (مالیات بر درآمد، معافیتهای مالیاتی، وظایف اشخاص ثالث، آیین نامه تحریر دفاتر و …) و همینطور قانون مالیات برارزش افزوده و استانداردهای حسابداری برخوردار باشد تا بتواند به موقع و موثر به تکالیف مودیان بپردازد و مانع از بروز جرائم مالیاتی شود و همچنین با بهرهمندی از بخشودگی های مالیاتی به مجموعه کاری خود سود برساند.
حسابداری دولتی (Governmental Accounting)
حسابداری دولتی عبارت است از یک سیستم اطلاعاتی، که اطلاعات مربوط به فعالیت های مالی موسسات دولتی را جمع آوری، تجزیه تحلیل، ثبت و طبقه بندی رویداد های بودجه ای و مالی دستگاه های اجرایی، که زیرمجموعه دولت هستند را گزارش میکند. این داده ها در راستای برنامه ریزی و تصمیم گیری، به منظور نحوه کنترل بودجه، مورد استفاده قرار می گیرند.
این نوع حسابداری به عنوان حسابداری عمومی نیز شناخته میشود. حسابداری دولتی تضمین میکند که وضعیت مالی و عملکرد نهادهای بخش دولتی در متن بودجه تنظیم شده است، زیرا محدودیت های مالی اغلب نگرانی اصلی بسیاری از دولتها است. در این نوع حسابداری تمرکز بیشتر بر درآمد و هزینههای خصوصی دولتی است.
بر خلاف حسابداری مالی که تحت استانداردهای حسابداری انجام میشود، حسابداری دولتی توسط استانداردهای حسابداری دولتی مدیریت میشود که اصول ردیابی و گزارش دهی را در همه سطوح دولت تعیین میکند.
تفاوت بین حسابداری مالی و دولتی این است که اشخاص حقوقی دولتی از حسابهای مستقلی برای کنترل درآمدها و هزینهها استفاده میکنند؛ این روش ثبت و ردیابی برای کنترل دقیق بودجه کشور ضروری است تا مشخص شود که هر حساب یا پروژه چگونه عمل کرده است و پول مردم چگونه خرج میشود.
سازمانهای دولتی و شرکتها هنگام برنامه ریزی فعالیتهای خود برای یک سال، سه ماهه یا سایر دوره مالی مشخص، به حسابداران دولتی وابسته هستند. قانونگذاران دولتی که مسئول تخصیص بودجه می باشند، به گزارش سازمانها و همین حسابداران دولتی وابسته هستند. بسیاری از این گزارشها ممکن است در دسترس عموم قرار بگیرد تا مردم بدانند که دولت در چه زمینههایی و در کجا هزینه کرده است، اما بخش اعظم آن محرمانه است و تنها در اختیار دولت و سازمانهای وابسته به آن قرار می گیرد.
حسابداری مدیریت (Management Accounting)
حسابداری مدیریت شامل تجزیه و تحلیل مالی، بودجه بندی و پیش بینی، تحلیل هزینه، ارزیابی تصمیمات تجاری و زمینه های مشابه می باشد. تمرکز اطلاعات حسابداری مدیریت عمدتا بر ارائه اطلاعات مورد استفاده ذینفعان داخلی شرکت تمرکز دارد. که در آن سند حسابداری و برنامه ریزی مالی یک سازمان را با دقت بررسی میکنند. این نوع حسابداری در راستای کمک به مدیریت در تصمیمگیری مستقیم از طریق تجزیه و تحلیل سودآوری، وضعیت قیمت و ورود به بازار است.
حسابداری مدیریت به گونهای است که اطلاعات لازم را برای تصمیمگیری در مورد یک تجارت را در اختیار مدیریت قرار می دهد.
این اطلاعات دقیق تر از اطلاعاتی است که به ذینفعان خارجی شرکت (مانند سهامداران) داده می شود. تمرکز حسابداری مدیریت بر رفع نیازهای اطلاعاتی مدیریت است.
افزایش استفاده مدیران از اطلاعات مالی موجب شد که روش های هزینه یابی تولیدات، خدمات و فعالیت ها بهبود و توسعه یابد و اطلاعات مفصل تری از جنبه های مختلف مالی فعالیت ها فراهم آید.
حسابداری حقوقی (Forensic Accounting )
حسابداری حقوقی یا قضایی ترکیب خاصی از حسابداری، حسابرسی و تکنیکهای بازرسی است که برای تحقیق و بازرسی فعالیتهای مالی اشخاص حقیقی و حقوقی استفاده میشود و به صورت متداول توسط بانکها، وکلا و کسبوکارها استفاده میشود تا تراکنشهای مالی یک پرونده قانونی را بررسی و گزارش کنند.
حسابدار های حقوقی به صورت مستمر در پرونده های کلاهبرداری و جرائم مالی استفاده میشوند و با استفاده از تکنیک های جمع آوری، آمادهسازی، آنالیز و گزارش داده به روند حل پرونده کمک میکنند.
همچنین حسابدارهای حقوقی ممکن است برای ایجاد یا اصلاح داده مالی در دادگاه احضار شوند تا مشاهدات خود را گزارش کنند.
این نوع حسابداری مستلزم بررسی اثرات مالی، ضرر یا کشف تقلب مالی است.
هدف از حسابداری قانونی در واقع جمع آوری تمام اسناد موجود و ثبت تمام معاملات اعتباری و بدهیها به طور دقیق و جامع در قالب صورت های مالی می باشد.
حسابداری قضایی به معنی استفاده از تخصص حسابداری در پرونده های دادرسی و دعاوی قضایی، تحقیقات مرتبط با کلاهبرداری،پیگیری مطالبات و حل اختلاف و سایر زمینه های مرتبط با امور حقوقی است.
حسابداری هزینه
حسابداری هزینه که یکی از روش های حسابداری است، گاهی به عنوان زیر مجموعه حسابداری مدیریت شناخته می شود. حسابداری هزینه به ثبت، ارائه، تجزیه و تحلیل و ارزیابی هزینه های مختلف تولید اشاره دارد.
حسابداری هزینه در مشاغل تولیدی بسیار مفید است، زیرا شرکت های تولیدی یک از پیچیده ترین روند هزینه را دارند.
در حسابداری هزینه تمام هزینه های واقعی و استاندارد بررسی می شوند تا مدیران با مقایسه هزینه ای واقعی در تعیین بهبود عملکرد تولید در آینده اقدامات اصلاحی را به روشی بهتر انجام دهند.
حسابداری هزینه به طور کلی به دو بخش اصلی تقسیم می شود حسابداری استاندارد که هزینه های استاندارد به جای هزینه های واقعی به محاسبه ی سود کالای فروخته شده می پردازد. در واقع حسابداری استاندارد مبتنی بر کار آمدی نیروی کار، مواد اولیه و یا خدمات عملیاتی استاندارد است. بدین صورت که در حسابداری استاندارد هزینه های واقعی که تولید یک کالا شامل آن می شود و یا هزینه هایی که برای خروجی مناسب در واقعیت و نه در عمل باید پرداخت شود را محاسبه می کند. به طور مثال اگر شرکتی هزینه های بیشتری در واقعیت به منظور تولید و یا نیروی کار صرف کرده و به سود لازم نرسد، در نتیجه ناچار است از بودجه ی اصلی خود استفاده کند.
دیگری حسابداری بر مبنای فعالیت است که هزینه های مازاد در هر بخش را محاسبه می کند. این سیستم حسابداری بر مبنای فعالیت هایی است که در هر یک از بخش های عملیاتی مانند طراحی کالا، تنظیم ماشین آلات مختلف، توزیع کالا و غیره انجام می شود. هزینه های عملیاتی به طور مثال براساس سرعت دستگاه های تولیدی بررسی می شوند. به این صورت که لازم است براساس سرعت دستگاه، میزان تولید و در نتیجه سود حاصله محاسبه شده و در اختیار مدیریت قرار گیرد.
حسابرسی (Auditing)
درحالی که حسابداری شامل ثبت، بررسی و گزارش همه فعالیتهای مالی برای یک کسب و کار است اما حسابرسی برای آنالیز مستقل همان فعالیت های مالی طراحی شده است تا اطمینان حاصل شود که یک کسب و کار تراکنش های خود را مطابق قوانین پذیرفته حسابداری ثبت میکند.
حسابرسی به معنی اظهار نظر دقیق و بی طرف در زمینه ارزیابی گزارشات مالی با هدف کشف تقلب یا اشتباه در اسناد حسابداری است. کلیه اسناد و صورت های مالی در مرحله حسابرسی مورد ارزیابی قرار میگیرند. حسابرسی را می توان به این معنا دانست که درستی یا نادرستی صورت های مالی ثبت شده در واحد حسابداری توسط یک فرد مستقل، سنجیده شود.
بررسی اسناد مالی همراه با نظر حسابرس است. اظهار نظر حسابرس میزان اتکا به صورت های مالی را تأیید یا رد میکند. بنابراین رشته حسابرسی به منظور آموزش افرادی است که علاوه بر داشتن تسلط علمی، با سیستمهای مالی و حسابداری آشنا باشند و توانایی انجام فعالیت های صحیح و موشکافانه بر مبنای شواهد کافی را داشته باشند.
حسابرسان میتوانند درمورد دامنه ی کارهای حسابرسی خود با شرکت مربوطه بحث کنند. گاهی مدیران شرکت از آنها میخواهند برای حصول نتیجه ای معین فرآیندهای بیشتری انجام بدهند. حسابرسان بسته به ریسک ها و پایش هایی که شناسایی کرده اند، نوع و گستردگی فرایندهای حسابرسی را تعیین میکنند.
به طور کلی حسابداری از این جهت اهمیت دارند که اطلاعات دقیقی را برای مدیریت و کارکنان فراهم میکند تا بتوانند از طریق این اطلاعات تصمیمات درستی بگیرند. همچنین حسابداری نوعی شاهد قانونی برای وقایعی محسوب می شود که موسسه یا شرکت یک دوره مالی خاص طی کرده و آن تحت عنوان سال مالی نام برده میشود.در واقع میتوان آن را تهیه مجموعه ای از صورتهای مالی مانند، صورت سود و زیان وضعیت مالی یک شرکت دانست.